Onder Psychosociale Arbeidsbelasting (PSA) vallen de volgende zaken:
1. Werkdruk
Door zowel te hoge als te lage werkdruk kan werkstress ontstaan. Werkdruk wordt veroorzaakt door: te veel werk in te weinig tijd; te weinig taken en geen uitdaging in het werk; niet in staat het werk goed in te delen; geen regelmogelijkheid hebben om werkdruk te verdelen of de werkzaamheden zelf in te delen; irreële en niet haalbare doelen stellen met betrekking tot werkzaamheden; doelstellingen die regelmatig worden bijgesteld in de loop van de tijd; problemen in de werk- en privéomgeving (bijv. spanning of ziekte in de privésfeer).
Indien de oorzaken van hoge werkdruk te lang aanhouden en door de werknemer te weinig rust en ontspanning wordt genoten, kan dit leiden tot psychische en lichamelijke klachten en uiteindelijk tot ziekte en verzuim. Voorbeelden zijn: overspannenheid, burn-out, depressie en posttraumatische stress stoornissen.
Naast hoge werkdruk is een te lage werkdruk ook een reëel risico. Medewerkers die te weinig te doen hebben of geen uitdaging in hun werk zien (bijvoorbeeld loopbaanmogelijkheden), kunnen hierdoor gefrustreerd raken en psychische en lichamelijke klachten ontwikkelen.
NB werkdruk valt wel onder PSA maar niet onder het werkterrein van de vertrouwenspersoon.
2. Pesten
Pesten heeft tot gevolg dat een persoon of een groep personen wordt gekwetst of vernederd. Herhaalde kwetsing of vernedering kan uiteindelijk ook leiden tot werkstress.
3. Seksuele intimidatie
Er is sprake van seksuele intimidatie als seksuele gunsten afgedwongen (lijken te) worden. Dit kan spelen tussen zowel leidinggevenden met ondergeschikten als mannelijke en vrouwelijke werknemers. Seksuele intimidatie hoeft niet altijd om fysiek contact te gaan. Ook opmerkingen en gebaren kunnen als vervelend of bedreigend worden ervaren en de waardigheid van de ontvanger aantasten. Het gaat hierbij niet om de intentie van de dader, maar om hoe de ontvanger het ervaart. Hoe onschuldig een opmerking soms ook kan lijken, voor het slachtoffer kan het ernstige gevolgen hebben.
Intimidatie wordt meestal genoemd in verband met seksuele intimidatie. Maar ook intimidatie in het algemeen kan niet worden getolereerd op de werkplek.
4. Agressie en geweld
Agressie en intimidatie komen helaas ook op de werkvloer voor. Het kan gaan om fysieke agressie (schoppen, slaan) of verbale agressie (schelden, discriminatie). Dit kan veroorzaakt worden door mensen binnen de organisatie (collega’s, leidinggevenden), maar veel vaker gaat het om buitenstaanders (klanten, patiënten). Al deze situaties kunnen leiden tot gezondheidsklachten als angstgevoelens, slaapstoornissen en psychosomatische klachten. Werkgevers zijn verplicht om een beleid te voeren dat erop gericht is om deze vorm van psychosociale arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken.
5. Werkstress
Werkstress (of ‘werkgerelateerde stress’) is een patroon aan reacties dat optreed bij mensen op het moment dat ze (langere tijd) blootstaan aan PSA.
Die reacties kunnen verschillend van aard zijn:
Lichamelijke reacties, zoals hartkloppingen, een hoge bloeddruk, hyperventilatie, slaapproblemen, een ongezond hoge afscheiding van de ‘stresshormonen’ adrenaline en cortisol.
Emotionele reacties. Mensen voelen zich bijvoorbeeld: gespannen, nerveus, geïrriteerd, opgejaagd, angstig.
Cognitieve reacties, zoals vergeetachtigheid, concentratieproblemen, de aandacht nog maar bij één ding tegelijk kunnen houden.
Gedragsmatige reacties bijvoorbeeld: agressiviteit, impulsiviteit, slordigheid, het maken van fouten.
6. Overige factoren
Niet alleen PSA kan werkstress veroorzaken maar er zijn ook andere factoren die een negatieve rol spelen. Bijvoorbeeld bij arbeidsverhoudingen, arbeidsovereenkomst, werkinhoud, werkorganisatie en –proces, gedrag, stalking, lastige klanten, discriminatie en ingrijpende gebeurtenissen.
Bron: Stichting van de Arbeid